Rút đơn kiện được trả lại tiền, tòa lo ngại

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTDS được Quốc hội ban hành ngày 29-3 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2012), người dân rút đơn khởi kiện và được tòa chấp nhận thì được trả lại tiền tạm ứng án phí. Quy định sửa đổi này đã làm nhiều thẩm phán băn khoăn…

Theo BLTTDS năm 2004, nếu đương sự rút đơn khởi kiện và được tòa chấp nhận hoặc các đương sự đã tự thỏa thuận và không yêu cầu tòa tiếp tục giải quyết thì tòa sẽ quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, đồng thời sung công tiền tạm ứng án phí mà đương sự đã nộp. Tuy nhiên, theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTDS được Quốc hội ban hành ngày 29-3, nếu đương sự rút đơn khởi kiện và được tòa chấp nhận thì tòa ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự và trả tiền tạm ứng án phí cho họ.

Khuyến khích đương sự thỏa thuận?

Luật gia Đặng Đình Thịnh (Giám đốc Trung tâm Tư vấn Pháp luật tại TP.HCM - Hội Luật gia Việt Nam) tin rằng quy định sửa đổi nói trên sẽ giúp kéo giảm được tình trạng án dân sự quá hạn, vốn là một “căn bệnh kinh niên” của ngành tòa án.

Ông Thịnh phân tích: Hai nguyên nhân chính khiến nguyên đơn rút đơn khởi kiện là thấy cơ sở pháp lý yếu, khó thắng kiện hoặc đã tự thương lượng, thỏa thuận được với bị đơn. Như vậy, việc không bị mất tiền tạm ứng án phí (có khi lên tới hàng trăm triệu đồng) sẽ khuyến khích nguyên đơn chủ động rút đơn khởi kiện, khuyến khích các bên đương sự tích cực thương lượng, thỏa thuận với nhau không cần phán quyết của tòa. Không chỉ giúp tòa bớt mất công mất sức, việc này còn khiến hòa khí giữa các bên đương sự được giữ gìn.

Luật sư Hoàng Văn Trợ (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) cũng cho rằng quy định mới hợp lý hơn quy định cũ. Theo ông, một nguyên tắc bao trùm trong án dân sự là bất cứ lúc nào hai bên nguyên, bị cũng có thể tự thỏa thuận với nhau để kết thúc vụ việc. Khi họ thỏa thuận được với nhau rồi, không cần tòa giải quyết nữa thì việc trả lại tiền tạm ứng án phí cho người khởi kiện là hợp lý.

Hay khuyến khích… kiện tùy tiện?

Ngược lại, cũng có những thẩm phán băn khoăn rằng quy định mới này sẽ tạo nên nhiều hệ lụy.

Thẩm phán Trương Công Huấn (TAND quận 11, TP.HCM) e ngại rằng mặt trái của việc sửa đổi này là có khả năng người dân thấy không bị thiệt hại gì sẽ đi thưa kiện tùy tiện, tràn lan mà không phải e ngại, cân nhắc kỹ càng. Bây giờ họ nộp đơn kiện, thấy chiều hướng bất lợi hay vì chuyện gì đó mà rút đơn, một thời gian sau khởi kiện tiếp, rồi rút đơn tiếp… Cứ như vậy tranh chấp thì không được giải quyết dứt điểm, còn ngành tòa án sẽ cứ phải mệt mỏi chạy theo “cái vòng kiện - rút” luẩn quẩn này của đương sự.

Mặt khác, theo một thẩm phán TAND TP.HCM, giải quyết một vụ việc tốn bao nhiêu sức lực và chi phí của tòa ngay từ khâu tiếp nhận đơn khởi kiện. Chưa nói đến chi phí giám định vốn không ít, ngay cả chi phí tống đạt giấy tờ cho các đương sự thôi, có những vụ cũng đã lên tới tiền triệu. Một khi trả lại tiền tạm ứng án phí cho đương sự thì các chi phí ấy ai sẽ phải chịu? Vì vậy cần thiết phải có một mức thu nhất định từ phía đương sự để cùng chia sẻ gánh nặng chi phí hoạt động của tòa.

HOÀNG YẾN